Paragraaf 6 Belangrijke leerpunten
1. Het humanisme is een levensbeschouwing die veel waarde hecht aan de mens. Een humanist gelooft dat de mens zelf vorm en zin moet geven aan zijn leven. Veel humanisten zijn atheïst: ze geloven niet in God.
2. Belangrijke periodes in de geschiedenis van het humanisme:
- De klassieke oudheid (bv. Socrates en Cicero).
- Het renaissance humanisme met een herwaardering van de denkbeelden uit de klassieke oudheid, vooral in Italiaanse steden als Florence en Sienna. Belangrijke humanistische denkers uit deze tijd zijn Petrarca en Erasmus.
- Tijdens de Verlichting (17-de en 18-de eeuw) krijgt het humanisme steeds meer invloed. Het is de tijd van de opkomst van wetenschap en techniek. Het idee dat de mens zelf moet nadenken over het leven en ook een eigen verantwoordelijkheid heeft voor zijn doen en laten, wint terrein.
- In de twintigste eeuw gaan de humanisten zich organiseren, in Nederland in het Humanistisch Verbond.
3. Geschiedenis van het humanisme (verdiepingsstof).
In de geschiedenis zijn er verschillende vormen van humanisme: humanisme in de oudheid; het renaissance-humanisme; het nieuw-humanisme en het moderne humanisme.
4. Het humanisme geeft een samenhangend geheel van antwoorden op belangrijke levensvragen waarbij belangrijke uitgangspunten zijn: geloof in de mens; vrijheid en eigen verantwoordelijkheid van de mens, gelijkwaardigheid van de mens; redelijkheid; autonomie; menselijke waardigheid; eigen waarde van de natuur.
5. Belangrijke humanistische uitingsvormen zijn voorbeeldfiguren als Sartre, Socrates, Petrarca en Erasmus.
6. Sartre is de filosoof van het existentialisme. Voor hem is de menselijke vrijheid fundamenteel en dat betekent dat eigen verantwoordelijkheid onvermijdelijk is voor de mens.
7. Humanistische rituelen zijn humanistische relatieviering en humanistische uitvaartrituelen.
8. Vrijdenkers (verdiepingsstof)
Een bijzondere levensbeschouwelijke stroming is de Vrijdenkervereniging ‘De Vrije Gedachte’. Vrijdenkers hebben specifieke opvattingen:
- Het recht van meningsuiting kent geen beperkingen.
- Elke overtuiging moet wetenschappelijk getoetst kunnen worden.
- De individuele autonomie en de volkssoevereiniteit gaan boven het gezag van de overheid.
- God bestaat niet.
9. Beroemde Nederlandse Vrijdenkers zijn Baruch de Spinoza, Domela Nieuwenhuis, Wilhelmina Drucker en Anton Constandse.
10. Francis Bacon (verdiepingsstof)
Bacon hechtte enorm veel waarde aan wetenschap en schreef aan het einde van zijn leven de utopie Nova Atlantis (het nieuwe Atlantis). Hierin schetst hij zijn ideale samenleving: een maatschappij waarin wetenschap en techniek voor álle problemen een oplossing heeft gevonden en de staat geregeerd wordt door de geleerden.
2. Belangrijke periodes in de geschiedenis van het humanisme:
- De klassieke oudheid (bv. Socrates en Cicero).
- Het renaissance humanisme met een herwaardering van de denkbeelden uit de klassieke oudheid, vooral in Italiaanse steden als Florence en Sienna. Belangrijke humanistische denkers uit deze tijd zijn Petrarca en Erasmus.
- Tijdens de Verlichting (17-de en 18-de eeuw) krijgt het humanisme steeds meer invloed. Het is de tijd van de opkomst van wetenschap en techniek. Het idee dat de mens zelf moet nadenken over het leven en ook een eigen verantwoordelijkheid heeft voor zijn doen en laten, wint terrein.
- In de twintigste eeuw gaan de humanisten zich organiseren, in Nederland in het Humanistisch Verbond.
3. Geschiedenis van het humanisme (verdiepingsstof).
In de geschiedenis zijn er verschillende vormen van humanisme: humanisme in de oudheid; het renaissance-humanisme; het nieuw-humanisme en het moderne humanisme.
4. Het humanisme geeft een samenhangend geheel van antwoorden op belangrijke levensvragen waarbij belangrijke uitgangspunten zijn: geloof in de mens; vrijheid en eigen verantwoordelijkheid van de mens, gelijkwaardigheid van de mens; redelijkheid; autonomie; menselijke waardigheid; eigen waarde van de natuur.
5. Belangrijke humanistische uitingsvormen zijn voorbeeldfiguren als Sartre, Socrates, Petrarca en Erasmus.
6. Sartre is de filosoof van het existentialisme. Voor hem is de menselijke vrijheid fundamenteel en dat betekent dat eigen verantwoordelijkheid onvermijdelijk is voor de mens.
7. Humanistische rituelen zijn humanistische relatieviering en humanistische uitvaartrituelen.
8. Vrijdenkers (verdiepingsstof)
Een bijzondere levensbeschouwelijke stroming is de Vrijdenkervereniging ‘De Vrije Gedachte’. Vrijdenkers hebben specifieke opvattingen:
- Het recht van meningsuiting kent geen beperkingen.
- Elke overtuiging moet wetenschappelijk getoetst kunnen worden.
- De individuele autonomie en de volkssoevereiniteit gaan boven het gezag van de overheid.
- God bestaat niet.
9. Beroemde Nederlandse Vrijdenkers zijn Baruch de Spinoza, Domela Nieuwenhuis, Wilhelmina Drucker en Anton Constandse.
10. Francis Bacon (verdiepingsstof)
Bacon hechtte enorm veel waarde aan wetenschap en schreef aan het einde van zijn leven de utopie Nova Atlantis (het nieuwe Atlantis). Hierin schetst hij zijn ideale samenleving: een maatschappij waarin wetenschap en techniek voor álle problemen een oplossing heeft gevonden en de staat geregeerd wordt door de geleerden.